"SAHNE" VE "SOLIST" ILE ILGILI DUSUNCELERIM

Sahne, kullanilmadigi zamanlarda yansittigi “bosluk” olgusuyla, ilgili herkesin tanidigi bir mekandir. Solist, bu boslugun ne ile doldurulacagini en iyi bilmesi gereken kisi olmalidir. Sahne ve salonun butununde gorevlilerin, dinleyicilerin (publik) ve sanatcilarin (orkestra) olusturdugu insan toplulugu, dolulugun fiziksel anlamini yansitsa da, konser baslangicindan bir kac saniye oncesindeki sessizlik ve losluk, o mekanin hala bos oldugunu, baslayacak olan muzikle neyin, nasil doldurulacaginin beklentisini hatta merakini ifade eder. Basindan sonuna kadar bir performansin (konserin) kalitesi ve en ust noktasindaki deger, muzigin icinde yer alan bir kavramla anlam bulacaktir. Bu kavram, en basit anlamda “ses” ile olusan “duygu” ve onun ifadesidir. Muzigi yasama seviyesi (yani duygu) ne kadar ise, dogal olarak yasatma da o kadar olacaktir. Cunku sahneye cikan kisinin icinde bulundugu hal, konum ya da durum, aynen oldugu gibi cevreye ve dinleyiciye (elektrik akimi gibi) yansiyacaktir. Bu nedenle sahnede muzigin olusturdugu duyguyu yasamak, muzigi “anlamak” ve “ifade” etmek icin gerekli donanima sahip olma zorunlulugu ile dogrudan ilgilidir. Donanimin anlami, yuksek ideallerdeki ustun standartlarin gerektirdigi kalite, asalet, anlayis kapasitesi, ifade ozgurlugu, duygu derinligi, beceri dogalligi, uygulama yetenegi ve anlamlandirma seckinligi ile butunlesmis “kisilik” ozelligine sahip olma durumudur. Ozeli genelden ayiran bu farklilik, her kategoride, her seviyede, her ortamda ve her tur performansta gecerlidir. Dolayisiyla, kendinden ve yaptigindan emin bir talebenin bu farklilikla olusturacagi performans ile dunya capinda buyuk bir sanatcinin performansi arasinda, kategori ve seviye farkliliginin disinda, kavram aynidir. Bu anlamda, daglardaki cobanin kavalindan cikan sesler ile pantomimcinin hareketlerindeki cizgi estetigi arasinda da bir fark yoktur ve kavram yine aynidir. Belirleyici ozelligiyle sanatta evrensel standarti olusturan bu kavram, muzik ve muzisyen arasindaki iliskide oldugu kadar, insan ve yasam arasindaki iliskide de onemlidir. Cunku, sahnede disa vuran ic yasam, soyut ve somut tum degerleriyle bilgi ve bilinc otesi boyutun kisilikte hayatiyet bulmuslugunu ifade eder. Bu nedenle, icte ozumsenmis degerler, disa tum hassasiyetiyle ve dogal olarak yansiyacaktir. Bunun disindaki tum zorlamalar, denemeler, direnme ve diretmeler, sahnenin “affetmeyen” yonuyle karsi karsiya gelecektir. Saglam teknik temeller uzerine oturtulmus donanimin, bireysel yetenek seviyesiyle birlesmesi sonucunda ortaya cikacak olan ifade gucu, performansin kalitesini ve anlamini belirleyecektir. Bu yolla yansiyan “muzigin ruhu” icracinin ruhunda anlam bulacak ve “kapasitesi” oraninda da etkisini ortaya koyacaktir. Etki, “ustunluk” anlami ile sinirlanmamali, sonsuz “buyukluk” kavrami ile zamani ve mekani asmalidir. Zaten, buyuklugun yetkiye, ustunluge ihtiyaci yoktur, cunku gercekte etkin olan buyuklugun kendisidir. Solist, kisi olarak bu soyut kavrami somutlastirirken, kendisi de dahil olmak uzere dinleyen herkes, o butunun bir parcasi haline donusur. Sahneyi dolduran da bu olmalidir. Sonuc olarak, “sahne” gercekte var olan Tanrisal buyuklugun ulasilmazliginin comertce ortaya kondugu kutsal bir yerdir.

BIR VARMIS, BIR YOKMUS...

Evrensel kavramlar, insan oncesinde de var olanin insan tarafindan kesfedilisiyle idrak edilir. Bu oldugunda, “yaradilis” bilincteki yerini alir, “ideal” belirlenir, “bilgi” ihtiyaci devreye girer ve “tekamul” icin surec baslar. “Zaman”, yaradilisi, icatlari ve kesifleriyle insanoglunun dunya yuvarlagi uzerindeki arayislarinda en onemli gercegi olusturur, cunku ilk bilgi varliga tezat yokluk yani olumdur. Fani “can”, kisitli varliginin sebebini, degerini ve anlamini sorgularken bilginin bittigi yerden sonrasi icin, yaradilisin mimari olan “yaratan”i nihayi nokta olarak kabullenir ve benimser. “Inanc” kesfedilir ve insanoglu maneviyatinin temelindeki mukaddeslik icinde kendi aczi ile gucu arasindaki dengeyi kurar, sonsuzlukta kaybolusu onler ve varliginin sebebini teskil eden degerler dogrultusunda yasamdaki rotasini belirler. Ulasacagi kavramlari insanlik adina evrensellestirebilme konumuna sahip insan icin artik “tercihler” vardir. Cunku, Kainat’in siyahi ile isigin beyazi arasinda baslayan tezatlar silsilesinde, iyi-kotu, dogru-yanlis, guzel-cirkin (ve daha niceleri) gibi izafi kavramlarin degerlendirmesini, “gelismisligi” nispetinde yapacak, “duyular” ile baslayan yolculugunda ulasacagi “duygular”in vasfi ve niteligi, varliginin anlamini olusturacaktir. Olumlu oldugunu caresiz kabullenen insanoglu, olumsuzluk idealini kendinden sonrasina ya da insanliga birakacaklariyla gerceklestirebilecegine inanir ve herseyde “umut”u ulasilmaza giden kopru kilar. Miyadli bedene mukabil ebedi muadili “ruh”, dogum ile olum arasindan cikaracagi payda ezeli “tatmin” arar. “Yok”a kadar “var” icin insan “guc“ her yone yayilir. Yonun bazisi kalabalik, bazisi tenhadir. Basitin ustunde kalinlasan medeniyet ortusu ihtiyaca care, sebebe gaye, besere paye, dunyaya sahne olur...